วันที่ ๒๓ ตุลาคม ๒๔๕๓ สมเด็จพระปิยมหาราช เสด็จสู่สวรรคาลัย ณ ห้องพระบรรทมบนชั้นที่ ๓ พระที่นั่งอัมพรสถานพระราชวังสวนดุสิต

      นำมาซึ่งความเศร้าโศกเสียใจ แก่พสกนิกรชาวไทยเป็นล้นพ้นในเวลานั้น จนยากที่จะพรรณนา

อีกหลายวันต่อมา ข่าวนี้ก็เป็นที่รับรู้ ไม่ใช่เฉพาะในสยามแต่ได้ถูกรายงานไปทั่วทั้งโลก มีหลักฐานจารึกอยู่ในหนังสือพิมพ์ฝรั่ง ให้เราได้เห็นในวันนี้

นอกจากหนังสือพิมพ์ของฝรั่งแล้ว ของที่ระลึกจากงานพระบรมศพ ได้กลายเป็นของสะสมหายากที่น่าจดจำ ในอีก ๑๐๐ ปีต่อมา

ดังเช่นในงานวันพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระบรมศพ ณท้องสนามหลวง ในหลวงรัชกาลที่ ๖ ก็ได้โปรดฯ ให้มีการจัดทำของที่ระลึกพระราชทานเป็นกรณีพิเศษอีกด้วย

อันว่าของที่ระลึกชิ้นนี้ เป็นตลับเงิน ประดับเหรียญกษาปณ์ซึ่งสมเด็จพระปิยมหาราช ทรงได้มีกระแสรับสั่งให้ผลิตขึ้นก่อนหน้านั้น จากประเทศฝรั่งเศส

เป็นเหรียญเงิน ๑ บาท ผลิตที่กรุงปารีส เพื่อจะส่งกลับมาใช้เป็นเหรียญกษาปณ์ ภายในประเทศสยาม

แต่กว่าเหรียญกษาปณ์นี้จะผลิตเสร็จ และจัดส่งกลับมาพระองค์ก็เสด็จสวรรคตเสียก่อนในหลวงรัชกาลที่ ๖ จึงได้มีกระแสรับสั่ง ให้แจกเหรียญนี้ประกอบติดอยู่กับตลับเงิน เป็นของพระราชทาน ในงานพระบรมศพ ของสมเด็จพระปิยมหาราช ในปีถัดมา คือ เมื่อพ.ศ ๒๔๕๔

ด้านหน้าเหรียญเป็นพระบรมรูปรัชกาลที่ ๕ ผินพระพักตร์ด้านซ้ายออก ด้านหลังเป็นรูปช้างสามเศียร ขอบบนซ้ายเขียนว่า " สยามรัฐ " ขอบบนขวาเขียนว่า ร.ศ. ๑๒๗ และมีเลข ๔๑ อยู่บน ร.ศ. ( หมายถึงครองราชย์มา ๔๑ ปี ) ด้านล่างมีราคาเหรียญ ๑ บาท

ภาพประกอบ หนังสือพิมพ์ฝรั่งเศส La Dimanche ILLustre ฉบับวันที่ ๖ Nov.๑๙๑๐ รายงานข่าวการสวรรคต ของสมเด็จพระปิยมหาราช พิมพ์ที่กรุงปารีส

และภาพฝาตลับเงิน ( ด้านนอก และด้านใน ) ประดับเหรียญ ๑ บาท อันเป็นของพระราชทานในงานพระบรมศพ สมเด็จพระปิยมหาราช